....
Η νύχτα έπεφτε γοργά και οι φυλλωσιές των δέντρων, που το πράσινο χρώμα τους λαμπύριζε πριν από λίγη ώρα, φάνταζαν τώρα σκοτεινές και βαριές. Ο δον Χουάν μου είπε πως αν παρατηρούσα προσεκτικά τη σκοτεινιά στις φυλλωσιές χωρίς να εστιάζω το βλέμμα μου, αλλά σα να τις κοίταζα με την άκρη του ματιού μου, θα έβλεπα μια μαύρη σκιά να περνά φευγαλέα από το οπτικό μου πεδίο.
"Αυτή είναι η κατάλληλη ώρα να κάνεις ό,τι σου ζήτησα", μου είπε. "Αρκεί ένα λεπτό για να συγκεντρώσεις την προσοχή που απαιτείται. Μη σταματήσεις πριν παγιδεύσει το βλέμμα σου αυτή την φευγαλέα σκιά.
Διέκρινα όντως μια φευγαλέα σκιά να σχηματίζεται στις φυλλωσιές των δέντρων. Ήταν κάτι που πήγαινε πέρα δώθε ή πολλές μαύρες σκιές που κινούνταν είτε απ' τα αριστερά προς τα δεξιά είτε απ΄τα δεξιά προς τ' αριστερά ή ίσια προς τα πάνω. Φάνταζε σαν παχύ μαύρο ψάρι, ένα γιγάντιο ψάρι. Σα να πετούσε στον αέρα ένας τεράστιος ξιφίας. Με απορρόφησε το απόκοσμο θέαμα. Μετά φοβήθηκα. Ήταν πια πολύ σκοτεινά για να κοιτάζω τις φυλλωσιές, όμως ξεχώριζα ακόμη τις φευγαλέες μαύρες σκιές.
"Τι είναι αυτό, δον Χουάν;", ρώτησα. "Βλέπω παντού γύρω μου σκιές, σκιές που ξεγλιστρούν".
"Α, είναι το σύμπαν στην ολότητά του", απάντησε. "Ασύγκριτο, μη γραμμικό, πέρα από το βασίλειο της σύνταξης. Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού ήταν οι πρώτοι που διέκριναν αυτές τις φευγαλέες σκιές, κι έτσι παρακολούθησαν τις κινήσεις τους. Τις είδαν όπως τις βλέπεις κι εσύ, και τις "είδαν" επίσης σαν ενέργεια που ρέει στο σύμπαν. Και ανακάλυψαν κάτι υπερβατικό".
Σώπασε και με κοίταξε. Οι παύσεις του ήταν πολύ καίριες. Σώπαινε πάντα όταν εγώ ένιωθα να κρέμομαι από μια κλωστή.
"Τι ανακάλυψαν, δον Χουάν;" ρώτησα.
"Ανακάλυψαν πως έχουμε έναν ισόβιο σύντροφο", απάντησε με όση σαφήνεια μπορούσε. "Ένα αρπακτικό, που ανέβηκε από τα βάθη του κόσμου και πήρε τον έλεγχο της ζωής μας. Τα ανθρώπινα όντα είναι αιχμάλωτοί του. Τούτο το αρπακτικό, που είναι πολλοί άρπαγες μαζί, είναι κύριος και αφέντης μας. Μας έκανε υπάκουους, αβοήθητους. Όταν πάμε να διαμαρτυρηθούμε, καταπνίγει τις διαμαρτυρίες μας. Κι όταν θελήσουμε να δράσουμε ανεξάρτητα, απαιτεί να μη δράσουμε καθόλου."
Το σκοτάδι είχε βαθύνει πολύ γύρω μας, κάτι που έμοιαζε να περιορίζει κάθε εξωτερίκευση των συναισθημάτων ή των σκέψεων μου. Αν ήταν μέρα και είχε φως, θα είχα σκάσει στα γέλια. Στα σκοτεινά όμως ένιωθα εξαιρετικά επιφυλακτικός.
"Είναι πίσσα σκοτάδι γύρω μας" είπε ο δον Χουάν. "Αν κοιτάξεις όμως με την άκρη του ματιού σου, θα δεις ακόμη και τώρα φευγαλέες σκιές να χοροπηδούν παντού."
Είχε δίκιο φυσικά. Μπορούσα ακόμη να τις δω. Τα πηγαινέλα τους μου έφεραν ζάλη. Ο δον Χουάν άναψε το φως, κι αυτή του η κίνηση φάνηκε να διαλύει τα πάντα.
"Έφτασες, με τις δικές σου δυνάμεις μονάχα, σ' αυτό που οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού θεωρούσαν ζήτημα ύψιστης σπουδαιότητας", μου είπε ο δον Χουάν. "Το γυροφέρνω τόση ώρα για να σου πω ότι κάτι μας κρατά αιχμάλωτους. Κι είμαστε όντως αιχμάλωτοι, δεσμώτες! Αυτό ήταν ένα ενεργειακό γεγονός για τους σαμάνους του αρχαίου Μεξικού.
"Και γιατί μας κυρίευσε αυτό το αρπακτικό με τον τρόπο που μου περιγράφεις, δον Χουάν;" τον ρώτησα. "Κάποια λογική εξήγηση θα υπάρχει."
"Υπάρχει μια εξήγηση", μου αποκρίθηκε τότε σοβαρά. "Και είναι η απλούστερη εξήγηση στον κόσμο. Αυτές οι οντότητες μας κυρίευσαν επειδή είμαστε η τροφή τους και μας απομυζούν ανελέητα γιατί είμαστε τα μέσα συντήρησής τους. Κι όπως εμείς εκτρέφουμε κοτόπουλα σε ορνιθοτροφεία, έτσι και τα αρπακτικά εκτρέφουν εμάς σε "ανθρωποτροφεία". Έτσι έχουν πάντα άφθονο φαγητό."
Ένιωσα το κεφάλι μου να τραντάζεται πέρα δώθε. Δεν μπορούσα να εκφράσω αυτό το βαθύ αίσθημα ανησυχίας και δυσφορίας, αλλά το κορμί μου ανέλαβε να το φέρει στην επιφάνεια. Άρχισα άθελά μου να τρέμω σύγκορμος.
"Όχι, όχι, όχι!" άκουσα τον εαυτό μου να κραυγάζει. "Είναι παράλογο, δον Χουάν. Είναι τερατώδες αυτό που λες. Απλώς δεν μπορεί να είναι αλήθεια, για τους μάγους, τους κοινούς ανθρώπους ή οποιονδήποτε άλλο!"
"Γιατί όχι;" έκανε ήρεμα ο δον Χουαν. "Γιατί όχι; Επειδή σε εξοργίζει;"
"Ναι, με εξοργίζει!" απάντησα αμέσως. "Αυτοί οι ισχυρισμοί είναι τερατώδεις!"
"Καλά", μου είπε, "όμως δεν τα άκουσες όλα ακόμη. Περίμενε λίγο, να δεις πώς θα νιώσεις. Θα σε βομβαρδίσω. Θα κάνω δηλαδή στο μυαλό σου τρομακτικές επιθέσεις, ασύλληπτες εφόδους. Και μη θαρρείς πως μπορείς να σηκωθείς και να φύγεις, γιατί είσαι εγκλωβισμένος. Όχι γιατί σε κρατάω εγώ αιχμάλωτο, αλλά επειδή υπάρχει κάτι μέσα σου που θα σε εμποδίσει να φύγεις, ενώ ένα άλλο κομμάτι σου θα γίνει αληθινά έξω φρενών. Γι' αυτό, θωράκισε τον εαυτό σου!"
Υπήρχε μέσα μου κάτι, το ένιωθα, που ήταν μια σφοδρή επιθυμία αυτοτιμωρίας. Ο δον Χουάν είχε δίκιο. Για τίποτα στον κόσμο δε θα έφευγα απο κει. Αυτό βέβαια δε σήμαινε κιόλας, πως μ' άρεσαν οι ανοησίες που ξεστόμιζε.
"Κάνω έκκληση στο αναλυτικό σου μυαλό", είπε ο δον Χουάν. "Σκέψου για μια στιγμή και πες μου. Πώς εξηγείς την αντίφαση ανάμεσα στη νοημοσύνη του ανθρώπου που μηχανεύεται, οργανώνει και κατασκευάζει και την ηλιθιότητα των συστημάτων των πεποιθήσεων και δοξασιών του ή την ηλιθιότητα της αντιφατικής συμπεριφοράς του; Οι μάγοι πιστεύουν ότι τα αρπακτικά μας έχουν δώσει τα συστήματα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε, τις ιδέες για το καλό και το κακό, τα κοινωνικά μας ήθη. Τα αρπακτικά είναι που δημιούργησαν τις ελπίδες και τις προσδοκίες μας, το όραμα της επιτυχίας, τον εφιάλτη της αποτυχίας. Αυτά τα αρπακτικά μας έδωσαν την πλεονεξία, την απληστία και τη δειλία μας. Είναι τα αρπακτικά αυτά που μας κάνουν αυτάρεσκους, κοινότοπους κι εγωπαθείς."
"Μα πώς μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά, δον Χουάν;" τον ρώτησα, ενώ τα λόγια του μ' είχαν θυμώσει ακόμη περισσότερο. "Τι κάνουν δηλαδή; Τα ψυθιρίζουν στ' αφτί μας όλα αυτά όταν κοιμόμαστε;"
"Όχι, δεν το κάνουν έτσι. Αυτό είναι βλακώδες!" απάντησε χαμογελώντας ο δον Χουάν. "Είναι απείρως πιο ικανά και συγκροτημένα. Για να μας κρατούν υπάκουους, μειλίχιους κι ανίσχυρους, τα αρπακτικά χρησιμοποιούν ένα καταπληκτικό τέχνασμα - καταπληκτικό από άποψη στρατηγικής, φυσικά. Είναι ένα φριχτό τέχνασμα για όσους το υφίστανται. Μας έδωσαν το μυαλό τους. Μ' άκουσες; Τα αρπακτικά μας έδωσαν το μυαλό τους, που έγινε και δικό μας. Το μυαλό των αρπακτικών είναι ταραγμένο, αντιφατικό, σκυθρωπό, πλημμυρισμένο από το φόβο μην αποκαλυφθεί από στιγμή σε στιγμή.
"Ξέρω πως μολονότι δεν πείνασες ποτέ", συνέχισε, "ανησυχείς για το πώς θα εξασφαλίσεις την τροφή σου, κάτι που δεν είναι παρά η ανησυχία του αρπακτικού, που φοβάται μήπως ανά πάσα στιγμή αποκαλυφθεί το τέχνασμά του και του αρνηθούν την τροφή που έχει τόση ανάγκη. Μέσω του ανθρώπινου νου, που άλλωστε είναι ο δικός τους νους, τα αρπακτικά εισάγουν στη ζωή των ανθρώπινων όντων οτιδήποτε τα εξυπηρετεί. Με τον τρόπο αυτό κατορθώνουν να αποκτήσουν λίγη ασφάλεια, που λειτουργεί σαν ασπίδα απέναντι στο φόβο τους".
"Δεν είναι ότι δεν μπορώ να δεχτώ τη φαινομενική αξία όσων λες, δον Χουάν" είπα. "Θα μπορούσα, αλλά υπάρχει κάτι τόσο αηδιαστικό σ' αυτό τον ισχυρισμό, που με απωθεί και με αναγκάζει να κρατήσω αντίθετη στάση, να επιχειρήσων να σε αντικρούσω. Αν είναι αλήθεια πως μας τρώνε, πώς το κάνουν;"
Ένα πλατύ χαμόγελο απλώθηκε στο πρόσωπό του. Ήταν πολύ ευχαριστημένος. Μου εξήγησε ότι οι μάγοι "βλέπουν" τα ανθρώπινα όντα σαν παράξενες, φωτεινές σφαίρες ενέργειας, που καλύπτονται ολόκληρες από ένα λαμπερό περίβλημα, κάτι σαν λούστρο, σαν επίχρισμα που εφαρμόζει σφιχτά στο κουκούλι της ενέργειάς τους. Συνέχισε λέγοντας πως αυτό το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι που καταναλώνουν τα αρπακτικά, και πως όταν ένα ανθρώπινο ον φτάσει στην ενηλικίωση, το μόνο που απομένει από αυτό το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι μια στενή λωρίδα που φτάνει από το έδαφος ως τις άκρες των δαχτύλων των ποδιών. Αυτή η λωρίδα επιτρέπει στην ανθρωπότητα να επιζήσει, μόλις και μετά βίας.
Σαν να 'βλεπα όνειρο, άκουσα το δον Χουάν Μάτους να μου εξηγεί ότι, απ' όσο ήξερε, ο άνθρωπος είναι το μοναδικό είδος που διαθέτει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης έξω από το φωτεινό του κουκούλι. Γίνεται επομένως εύκολο θύμα μιας διαφορετικής επίγνωσης όπως είναι η σκληρή επίγνωση του αρπακτικού.
Στη συνέχεια έκανε την πιο δυσοίωνη δήλωση που είχα ακούσει ποτέ από τα χείλη του. Μου είπε ότι αυτή η στενή λωρίδα επίγνωσης αποτελεί τον πυρήνα της αυτοανάκλασης, όπου εγκλωβίζεται αμετάκλητα ο άνθρωπος. Με τον επιδέξιο χειρισμό της αυτοανάκλασης, της μοναδικής λάμψης επίγνωσης που αφήνουν στον άνθρωπο, τα αρπακτικά δημιουργούν αναλαμπές επίγνωσης, τις οποίες στη συνέχεια καταναλώνουν με αδίστακτο, ληστρικό τρόπο. Μας φορτώνουν με ανόητα προβλήματα που αναγκάζουν εκείνες τις αναλαμπές επίγνωσης να γεννηθούν, και καταρθώνουν μ' αυτό τον τρόπο να μας κρατούν ζωντανούς, ώστε να μπορούν να τρέφονται από την ενεργειακή αναλαμπή των ψευδοανησυχιών μας.
Σε όσα έλεγε ο δον Χουάν θα πρέπει να υπήρχε κάτι τόσο συντριπτικό, που ένιωσα πραγματικά να ανακατεύομαι.
Μετά από μια μικρή παύση, αρκετή για να προλάβω να συνέλθω, τον ρώτησα: "Γιατί όμως τόσο οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού όπως κι όλοι οι σύγχρονοι σαμάνοι, μολονότι "βλέπουν" τα αρπακτικά δεν κάνουν τίποτα γι' αυτό;"
"Δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσαμε να κάνουμε γι' αυτό εσύ ή εγώ" μου απάντησε θλιμμένα. "Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποκτήσουμε αυτοπειθαρχία και να τη φτάσουμε σ' ένα σημείο όπου δε θα μπορούν να μας αγγίξουν. Πώς μπορείς να ζητήσεις από τους συνανθρώπους σου να ακολουθήσουν μια τόσο αυστηρή αυτοπειθαρχία; Θα σε περιγελάσουν και θα σε γελοιοποιήσουν, ενώ οι πιο επιθετικοί θα σε μαυρίσουν στο ξύο. Κι όχι τόσο επειδή δε θα σε πιστέψουν. Κάπου στα βάθη κάθε ανθρώπινου όντος υπάρχει η προγονική γνώση της ύπαρξης των αρπακτικών, το ξέρουν και τα σπλάχνα σου".
Ο αναλυτικός μου νους ταλαντευόταν πέρα δώθε σαν γιο γιο. Απομακρυνόταν, επέστρεφε, και πάλι απομακρυνόταν, και πάλι επέστρεφε. Μέσα στα σπλάχνα μου πράγματι γνώριζα κάτι. Ό,τι κι αν ήταν αυτό που ο δον Χουάν υποστήριζε, ήταν παράλογο, απίστευτο. Κι από την άλλη, την ίδια στιγμή, ήταν ό,τι πιο λογικό, ό,τι πιο απλό στον κόσμο. Εξηγούσε κάθε ανθρώπινη αντίφαση που μπορούσα να σκεφτώ. Αλλά πώς ήταν δυνατό να τα πάρει κανείς στα σοβαρά όλα αυτά; Ο δον Χουάν μ' έσπρωχνε στο διάβα μιας χιονοστιβάδας που μπορούσε να με παρασύρει και να χαθώ για πάντα.
Ένιωσα ξανά μια απειλητική αίσθηση να με κατακλύζει. Δεν πήγαζε από μέσα μου, συνδεόταν ωστόσο μαζί μου. Ο δον Χουάν έκανε, με κάποιο μυστήριο τρόπο, κάτι μέσα μου, θετικό και τρομερά αρνητικό ταυτόχρονα. Το αισθάνθηκα σαν προσπάθεια να κόψει μια λεπτή μεμβράνη που έμοιαζε κολλημένη πάνω μου. Τα μάτια του ήταν καρφωμένα στα δικά μου, ορθάνοιχτα. Μετά απομάκρυνε το βλέμμα του κι άρχισε να μιλά χωρίς να κοιτά πια προς το μέρος μου.
"Όποτε σε βασανίζουυν επικίνδυνα οι αμφιβολίες σου" μου είπε "κάνε κάτι πρακτικό γι αυτό. Σβήσε το φως. Διαπέρασε το σκοτάδι. Ανακάλυψε τι μπορείς να δεις."
Σηκώθηκε να σβήσει τα φώτα. Τον εμπόδισα.
"Όχι, όχι", είπα, "μη σβήσεις τα φώτα. Είμαι μια χαρά".
Αισθάνθηκα τότε τον πολύ ασυνήθιστο για μένα φόβο του σκότους. Και μόνο με τη σκέψη του σκοταδιού, μου κόπηκε η ανάσα. Μέσα στα σπλάχνα μου πράγματι γνώριζα κάτι, αλλά δεν τολμούσα να το αγγίξω ή να το βγάλω στην επιφάνεια, με τίποτα!
"είδες τις φευγαλέες σκιές πάνω στα δέντρα", είπε ο δον Χουάν γέρνοντας πίσω στο κάθισμά του."Αυτό είναι καλό. Θα 'θελα όμως να τις δεις και μέσα σε τούτο το δωμάτιο. Δε θα "δεις" τίποτα. Θα αντιληφθείς απλώς φευγαλέες σκιές. Διαθέτεις αρκετή ενέργεια γι' αυτό."
Φοβήθηκα πως ο δον Χουάν θα σηκωνόταν τελικά να σβήσει τα φώτα - κι έτσι έγινε. Δύο δευτερόλεπτα αργότερα ούρλιαζα σαν τρελός. Κι όχι μόνο έπιασε το μάτι μου αυτές τις φευγαλέες εικόνες, αλλά τις άκουσα κιόλας να βουϊζουν στ' αυτιά μου. Τότε ο δον Χουάν διπλώθηκε από τα γέλια κι άναψε ξανά τα φώτα.
"Τι ασταθής χαρακτήρας!" αναφώνησε. "Απόλυτα σκεπτικιστής από τη μια κι απόλυτα πραγματιστής από την άλλη. Πρέπει να επιλύσεις αυτή την εσωτερική σου σύγκρουση. Διαφορετικά, θα φουσκώσεις σαν μπαλόνι και θα σκάσεις!"
Ο δον Χουάν συνέχισε να χώνει το μαχαίρι του όλο και πιο βαθιά. "Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού", μου είπε, "είδαν" τα αρπακτικά. Τα ονόμασαν "ιπτάμενους" επειδή κάνουν βουτιές στον αέρα. Δεν είναι όμορφο θέαμα. Μεγάλες, αδιαπέραστες σκιές που σκίζουν τον αέρα' και μετά προσγειώνονται βαριά στο έδαφος . Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού προβληματίστηκαν πολύ για το πότε εμφανίστηκαν στη γη. Είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος κάποτε ήταν ένα τέλειο ον, ικανό να επιτελέσει άθλους επίγνωσης που στις μέρες μας έχουν τη μορφή μύθων και θρύλων. Κι έπειτα όλα χάθηκαν κι έχουμε τώρα έναν άνθρωπο σε καταστολή."
Ήθελα να θυμώσω μαζί του, να τον αποκαλέσω παρανοϊκό, όμως, με κάποιο τρόπο, η αίσθηση του σωστού και του λάθους, η ηθική μου, που συνήθως απλωνόταν κάτω ακριβώς από την επιφάνεια της ύπαρξής μου, δε βρισκόταν εκεί. Κάτι μέσα μου είχε ξεπεράσει πια την αγαπημένη μου ερώτηση, μια ερώτηση που έκανα συχνά στον εαυτό μου: Κι αν είναι αλήθεια όλα όσα λέει; Τη στιγμή εκείνη, εκείνη τη νύχτα, ένιωσα στα βάθη της καρδιάς μου πως ό,τι μου έλεγε ήταν αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα, και με ανάλογη ένταση, πίστευα πως όσα μου έλεγε ήταν καθαρές ανοησίες.
"Τι λες τώρα, δον Χουάν;" τον ρώτησα άψυχα, ανήμπορος να ανασάνω από τον κόμπο που μου έσφιγγε το λαιμό.
"Αυτό που σου λέω είναι πως δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάποια συνηθισμένα αρπακτικά. Είναι πολύ έξυπνα, πολύ συγκροτημένα. Χρησιμοποιούν πολύ μεθοδικά το σύστημα που θα μας εξουδετερώσει. Ο άνθρωπος, το μαγικό ον που προορίζεται να γίνει, παύει να είναι πλάσμα μαγικό. Δεν είναι παρά ένα κομμάτι κρέας. Δεν υπάρχουν πια άλλα όνειρα γι' αυτόν, πέρα από τα όνειρα ενός ζώου αναθρεμμένου για να γίνει κάποτε ένα κομμάτι κρέας: κοινότοπα, συμβατικά, ηλίθια."
Τα λόγια του μου προκάλεσαν μια αλλόκοτη σωματική αντίδραση, κάτι σαν ναυτία. Ήταν σα να άρχιζε πάλι το στομάχι μου να σφίγγεται. Αλλά η αίσθηση της ναυτίας έμοιαζε να έρχεται από τα βάθη της ύπαρξής μου, από το μεδούλι μου. Μ' έπιασαν σπασμοί.Ο δον Χουάν με γράπωσε με δύναμη από τους ώμους και με τράνταξε. Ένιωθα το λαιμό μου να ταλαντεύεται. Το τράνταγμά του με ηρέμησε αμέσως, κι ένιωσα να ανακτώ κάπως τον αυτοέλεγχό μου.
"Τα αρπακτικά" είπε ο δον Χουάν, "που είναι ανόργανα όντα, φυσικά, δεν είναι εντελώς απρόσιτα στο βλέμμα μας, όπως τα υπόλοιπα ανόργανα όντα. Νομίζω πως τα βλέπουμε όταν είμαστε παιδιά, αλλά επειδή είναι τόσο φριχτά προτιμούμε να μην τα σκεφτόμαστε καν. Τα παιδιά βέβαια θα μπορούσαν να συνεχίσουν να τα κοιτούν, αλλά όλοι οι μεγαλύτεροι τα αποτρέπουν.
Η μόνη εναλλακτική λύση που έχει μείνει για την ανθρωπότητα", συνέχισε, "είναι η αυτοπειθαρχία. Αυτή είναι το μοναδικό αποτρεπτικό μέσο. Όταν μιλάω όως για αυτοπειθαρχία δεν εννοώ κάποια σκληρή, επαναλαμβανόμενη διαδικασία. Δεν εννοώ δηλαδή να ξυπνά κανείς στις πεντέμισι και να ρίχνει παγωμένο νερό πάνω του μέχρι να μελανιάσει. Οι μάγοι αντιλαμβάνονται την αυτοπειθαρχία ως ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς με αταραξία τις πιθανότητες που δεν προβλέπουν οι προσδοκίες μας. Γι' αυτούς η αυτοπειθαρχία είναι τέχνη: η τέχνη να αντιμετωπίζει κανείς το άπειρο χωρίς να κάνει πίσω, όχι επειδή είναι δυνατός και σκληροτράχηλος, αλλά επειδή διακατέχεται από δέος."
"Πώς γίνεται αποτρεπτικό μέσο η αυτοπειθαρχία των μάγων;"
"Οι μάγοι λένε ότι αυτοπειθαρχία κάνει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης δυσάρεστο στη γεύση των ιπτάμενων", απάντησε ο δον Χουάν, εξετάζοντας προσεκτικά το πρόσωπό μου, σα να αναζητούσε κάποια αδιόρατη έκφραση δυσπιστίας. "Με αποτέλεσμα τα αρπακτικά να σαστίζουν. Ένα λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης που δεν μπορεί να φαγωθεί δεν αποτελεί μέρος της γνώσης τους, υποθέτω. Κι αφού σαστίσουν, δεν τους μένει άλλη διέξοδος παρά να αποφύγουν τη συνέχιση της μιαρής αποστολής τους.
Αν τα αρπακτικά δε φάνε για ένα διάστημα το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσής μας", συνέχισε να μου εξηγεί, "τότε αυτό εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Υπεραπλουστεύοντας το θέμα, μπορώ να πω ότι οι μάγοι, μέσω της αυτοπειθαρχίας τους, απωθούν τα αρπακτικά όσο για να μπορέσει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης τους να αναπτυχθεί και να ξεπεράσει το επίπεδο των δαχτύλων των ποδιών τους. Από τη στιγμή που το ξεπερνά, επανέρχεται στο φυσιολογικό του μέγεθος. Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού συνήθιζαν να λένε ότι το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι όπως ένα δέντρο. Αν δεν κλαδευτεί, μεγαλώνει και φτάνει στο φυσικό του μέγεθος και όγκο. Κι όσο η επίγνωση φτάνει σε επίπεδα ανώτερα από εκείνο των ποδιών, καθίστανται φυσικά ή αυτονόητα τρομακτικά αντιληπτικά τεχνάσματα.
Το μεγαλειώδες τέχνασμα εκείνων των μάγων των αρχαίων χρόνων, ήταν να επιβαρύνουν με αυτοπειθαρχία το νου των ιπτάμενων. Διαπίστωσαν πως όταν καταπονούσαν με την εσωτερική σιωπή το νου των ιπτάμενων, ο ξένος καταπατητής τρεπόταν σε φυγή, βεβαιώνοντάς τους απόλυτα ότι η εντύπωσή τους πως ο νους έχει αλλότρια προέλευση ήταν σωστή. Ο ξένος καταπατητής επιστρέφει ωστόσο, σε διαβεβαιώ, αλλά έχει λιγότερη δύναμη, και ξεκινά μια διαδικασία όπου η διαφυγή του νου των ιπτάμενων καταντά συνηθισμένη υπόθεση, ώσπου μια μέρα χάνεται οριστικά. Μια θλιβερή μέρα, πράγματι! Είναι η μέρα που πρέπει να βασιστείς στα δικά σου εφόδια, που είναι σχεδόν μηδαμινά. Δεν υπάρχει κανείς να σου πει τι πρέπει να κάνεις. Δεν υπάρχει κανένας νους αλλότριας προέλευσης να σου υπαγορεύσει τις ανοησίες στις οποίες είσαι συνηθισμένος.
Ο δάσκαλός μου, ο ναγουάλ Χουλιάν, συνήθιζε να προειδοποιεί όλους τους μαθητές του ότι αυτή είναι η σκληρότερη μέρα στη ζωή ενός μάγου, αφού το αληθινό μυαλό που ανήκει σε μας, το σύνολο των εμπειριών μας, μετά από μια ολόκληρη ζωή κατοχής, έχει γίνει ντροπαλό, ανασφαλές και πανούργο. Προσωπικά θα έλεγα πως η πραγματική μάχη των μάγων ξεκινά εκείνη τη στιγμή. Τα υπόλοιπα είναι απλή προετοιμασία."
Αναστατώθηκα πραγματικά. Ήθελα να μάθω περισσότερα, ωστόσο ένα παράξενο αίσθημα κραύγαζε μέσα μου να σταματήσω. Υπαινισσόταν ζοφερές συνέπειες και τιμωρίες, ήταν κάτι σαν την οργή του Θεού που πρόκειται να πέσει πάνω μου, επειδή πήγα να σκαλίσω κάτι που ο ίδιος ο Θεός έχει καλύψει μ' ένα πέπλο. Έκανα τεράστια προσπάθεια για να επιτρέψω στην περιέργειά μου να νικήσει.
"Τι....τι....εννοείς", άκουσα τον εαυτό μου τραυλίζει, "όταν μιλάς για καταπόνηση του νου των ιπτάμενων;"
"Η αυτοπειθαρχία καταπονεί αφάνταστα τον ξένο νου", απάντησε. "Οπότε, μέσω της αυτοπειθαρχίας τους, οι μάγοι συντρίβουν τον ξένο καταπατητή"
Με συντάραξαν τα λόγια του. Πίστεψα πως είτε είχε παραφρονήσει είτε μου μιλούσε για κάτι τόσο φοβερό, που μου πάγωνε το αίμα. Πρόσεξα ωστόσο πόσο γρήγορα ανασυγκρότησα την ενέργειά μου για να αρνηθώ ό,τι μου είχε πει. Ξέσπασα σε γέλια, ύστερα από μια στιγμή πανικού, λες και ο δον Χουάν μου 'χε πει κανένα ανέκδοτο. "Αχ, δον Χουάν", άκουσα τον εαυτό μου να λέει, "είσαι αδιόρθωτος!"
Ο δον Χουάν φάνηκε να καταλαβαίνει αυτό που αισθανόμουν. Κούνησε το κεφάλι και ύψωσε τα μάτια στον ουρανό, σε μια κίνηση κωμικής απόγνωσης.
"Είμαι τόσο αδιόρθωτος", μου είπε, "που σκοπεύω να δώσω στο νου των ιπτάμενων, τον οποίο κουβαλάς μέσα σου, ένα ακόμη πλήγμα. Θα σου αποκαλύψω ένα από τα πιο εκπληκτικά μυστικά της μαγείας. Θα σου περιγράψω ένα εύρημα που οι μάγοι χρειάστηκαν χιλιάδες χρόνια να το επιβεβαιώσουν και να του προσδώσουν στερεότητα."
Με κοίταξε κι έπειτα μου χαμογέλασε μοχθηρά. "Ο νους των ιπτάμενων το βάζει για πάντα στα πόδια", μου είπε, "όταν ο μάγος καταφέρει να αρπαχτεί από την παλμική δύναμη που μας συγκρατεί ως σύμφυρμα ενεργειακών πεδίων. Αν μπορέσει να διατηρήσει για αρκετή ώρα αυτή την πίεση, ο νους των ιπτάμενων φεύγει νικημένος. Κι αυτό ακριβώς θα κάνεις κι εσύ: θα κρατηθείς από την ενέργεια που σε συγκροτεί."
Είχα την πιο ακατανόητη αντίδραση που μπορούσα να φανταστώ. Κάτι κυριολεκτικά δονήθηκε μέσα μου, σαν να το τράνταζαν, σαν να δέχτηκε ένα χτύπημα, και μπήκα σε μια κατάσταση αδικαιολόγητου φόβου, που συσχέτισα αμέσως με τις θρησκευτικές μου καταβολές.
Ο δον Χουάν με κοιτούσε από την κορυφή ως τα νύχια.
"Φοβάσαι την οργή του Θεού,ε;" είπε. "Ησύχασε, δεν είναι δικός σου φόβος. Είναι φόβος των ιπτάμενων, γιατί ξέρουν πως θα κάνεις ακριβώς ό,τι σου λέω".
Τα λόγια του δε με καθησύχασαν διόλου. Ένιωθα χειρότερα. Σπασμοί με τάραζαν, κυριολεκτικά, χωρίς να μπορώ να τους σταματήσω.
"Μην ανησυχείς", μου είπε ήρεμα ο δον Χουάν. "Ξέρω στα σίγουρα πως αυτές οι κρίσεις εξασθενούν πολύ γρήγορα. Ο νους των ιπτάμενων δε διαθέτει την παραμικρή αυτοσυγκέντρωση."
Όλα σταμάτησαν ύστερα από ένα λεπτό, όπως είχε προβλέψει ο δον Χουάν. Το να πει κανείς ότι είχα μείνει άναυδος θα ήταν ευφημισμός. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου, με τον δον Χουάν ή μονάχος, που δεν ήξερα πού πατούσα. Ήθελα να σηκωθώ από την πολυθρόνα, να περπατήσω λίγο, αλλά ήμουν έντρομος. Είχα διατυπώσει μέσα μου ένα σωρό λογικούς ισχυρισμούς, μα έτρεμα ταυτόχρονα από έναν παιδιάστικο φόβο. Άρχισα να ανασαίνω βαθιά, ενώ κρύος ιδρώτας έλουζε ολόκληρο το κορμί μου. Είχα κατά κάποιο τρόπο εξαπολύσει εναντίον μου το πιο θεοκατάρατο θέαμα:κατάμαυρες φευγαλέες σκιές που χοροπηδούσαν παντού γύρω μου, όπου κι αν στρεφόμουν.
Σφάλισα τα μάτια κι έγειρα το κεφάλι στο μπράτσο της πολυθρόνας. "Δεν ξέρω πού να στραφώ, δον Χουάν", είπα. "Απόψε κατάφερες στ' αλήθεια να με κάνεις να χαθώ".
"Διχάζεσαι από μια εσωτερική σύγκρουση", μου είπε ο δον Χουάν. "Βαθιά μέσα σου ξέρεις πως είσαι ανίκανος να αρνηθείς τη συμφωνία που ορίζει ότι ένα αδιάσπαστο κομμάτι σου, το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσής σου, πρόκειται να χρησιμεύσει ως ακατάληπτη τροφή σε ακατάληπτες, φυσικά, οντότητες. Κι ένα κομμάτι σου θα εναντιωθεί μ' όλη του τη δύναμη σ' αυτή την κατάσταση.
Η επανάσταση των μάγων", συνέχισε, "συνίσταται στο ότι αρνούνται να τιμήσουν συμφωνίες στις οποίες δεν είχαν την παραμικρή συμμετοχή. Κανείς δε με ρώτησε ποτέ αν θα δεχόμουν να καταναλωθώ από όντα με διαφορετικό είδος επίγνωσης. Οι γονείς μου μ' έφεραν απλώς σε τούτο τον κόσμο για να γίνω τροφή, όπως κι οι ίδιοι, και η ιστορία τελειώνει κάπου εδώ."
........
Όσο πιο πολύ συλλογιζόμουν τα λόγια του, κι όσο παρατηρούσα και συζητούσα με τον εαυτό μου και τους συνανθρώπους μου, τόσο πιο έντονη γινόταν η πεποίθηση πως υπήρχε όντως κάτι που μας έκανε ανίκανους για κάθε δραστηριότητα, αλληλεπίδραση ή σκέψη που να μην εστιαζόταν αποκλειστικά στο εγώ του καθενός. Μέλημά μου, όπως και μέλημα όποιου γνώριζα ή συναναστρεφόμουν, ήταν ο εαυτός του. Κι όπως αδυνατούσα να βρω κάποια εξήγηση για αυτή την καθολική ομοιογένεια, άρχισα να πιστεύω πως ο συλλογισμός του δον Χουάν ήταν ο καταλληλότερος τρόπος ερμηνείας του φαινομένου.
Προχώρησα όσο βαθύτερα μπορούσα στην ανάγνωση κειμένων σχετικών με μύθους και θρύλους. Κι όσο διάβαζα, τόσο περισσότερο καταλάβαινα ότι βίωνα κάτι πρωτόγνωρο: Όλα τα βιβλία που διάφασα αποτελούσαν ερμηνείες μύθων και θρύλων. Σε καθένα απ' αυτά ήταν πρόδηλος ένας ομοιογενής νους. Μπορεί το λογοτεχνικό ύφος να διέφερε, αλλά το κίνητρο πίσω από τις λέξεις ήταν το ίδιο. Παρότι το θέμα ήταν κάτι τόσο αφηρημένο όσο οι μύθοι και οι θρύλοι, οι συγγραφείς κατόρθωναν πάντα να εισάγουν αναφορές στους εαυτούς τους. Το ομοιογενές κίνητρο κρυβόταν πίσω απ'΄το διαφορετικό δεδηλωμένο θέμα του κάθε βιβλίου - αν όμως κάποιος έψαχνε, θα το έβρισκε. Ποτέ άλλοτε δεν το είχα νιώσει αυτό, ποτέ πριν δεν το είχα αντιληφθεί.
.........
"Δε σ' έχει εγκαταλείψει ακόμα ο νους των ιπτάμενων", είπε ο δον Χουάν. "Έχει πληγωθεί βαριά, όμως αυτό δεν τον εμποδίζει να βάζει τα δυνατά του για να αποκαταστήσει ξανά τις σχέσεις του μαζί σου. Αλλά κάτι μέσα σου έχει δεχτεί ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα. Οι ιπτάμενοι το ξέρουν αυτό. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι ότι ο νους των ιπτάμενων μπορεί να σε νικήσει αν καταφέρει να σε κουράσει και να σε αναγκάσει να παραιτηθείς παίζοντας με την αντίφαση ανάμεσα στο τι λέει εκείνος και στο τι λέω εγώ.
Βλέπεις, ο νους των ιπτάμενων δεν έχει κανένα ανταγωνιστή", συνέχισε. "Όταν προτείνει κάτι, συμφωνεί με τη δική του πρόταση και σε οδηγεί να πιστέψεις πως έχεις κάνει κάτι αξιόλογο. Ο νους των ιπτάμενων θα σου πει πως ό,τι κι αν λέει ο δον Χουάν είναι καθαρές ανοησίες, και μετά ο ίδιος αυτός νους θα συμφωνήσει με τη δική του πρόταση. "Ναι, φυσικά είναι ανοησίες", θα πεις εσύ. Έτσι καταφέρνουν να μας επιβάλλονται.
Οι ιπτάμενοι είναι ουσιώδες μέρος του σύμπαντος", μου εξήγησε, "και πρέπει να τους εκλαμβάνουμε όπως είναι - οντότητες φοβερές, τερατώδεις. Οι ιπτάμενοι είναι το μέσο με το οποίο μας δοκιμάζει το σύμπαν.
Είμαστε οι ενεργειακοί εξερευνητές που δημιουργεί το σύμπαν", συνέχισε σαν να είχε ξεχάσει την παρουσία μου. "Κι επειδή ακριβώς διαθέτουμε ενέργεια με επίγνωση, είμαστε το μέσο με το οποίο το σύμπαν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του. Οι ιπτάμενοι είναι μια σκληρή αμφισβήτηση, μια ανελέητη πρόκληση. Δεν είναι δυνατό να εκληφθούν ως τίποτα άλλο. Αν καταφέρουμε να το αντιληφθούμε αυτό, το σύμπαν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε.
......
"Η αλλόκοτη ιδέα", είπε αργά, ζυγιάζοντας την επίδραση των λόγων του, "είναι ότι κάθε ανθρώπινο ον σ' αυτή τη γη φαίνεται να έχει τις ίδιες αντιδράσεις, τις ίδιες σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα. Λίγο πολύ, όλοι δείχνουν να ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο στα ίδια ερεθίσματα. Αυτές οι αντιδράσεις μοιάζουν κάπως θολές εξαιτίας της γλώσσας που μιλούν οι άνθρωποι, αλλά αν αφαιρέσουμε αυτό το επίχρισμα είναι οι ίδιες αντιδράσεις που βασανίζουν κάθε ανθρώπινο ον στη γη. Θα 'θελα να ενδιαφερθείς γι' αυτό το θέμα, ως κοινωνικός επιστήμονας φυσικά, και να δεις αν θα μπορούσες να εξηγήσεις τυπικά μια τέτοια ομοιογένεια".
............
απόσπασμα από το βιβλίο του Carlos Castaneda "η ενεργός πλευρά του απείρου", εκδ.Λιβάνη.
Η νύχτα έπεφτε γοργά και οι φυλλωσιές των δέντρων, που το πράσινο χρώμα τους λαμπύριζε πριν από λίγη ώρα, φάνταζαν τώρα σκοτεινές και βαριές. Ο δον Χουάν μου είπε πως αν παρατηρούσα προσεκτικά τη σκοτεινιά στις φυλλωσιές χωρίς να εστιάζω το βλέμμα μου, αλλά σα να τις κοίταζα με την άκρη του ματιού μου, θα έβλεπα μια μαύρη σκιά να περνά φευγαλέα από το οπτικό μου πεδίο.
"Αυτή είναι η κατάλληλη ώρα να κάνεις ό,τι σου ζήτησα", μου είπε. "Αρκεί ένα λεπτό για να συγκεντρώσεις την προσοχή που απαιτείται. Μη σταματήσεις πριν παγιδεύσει το βλέμμα σου αυτή την φευγαλέα σκιά.
Διέκρινα όντως μια φευγαλέα σκιά να σχηματίζεται στις φυλλωσιές των δέντρων. Ήταν κάτι που πήγαινε πέρα δώθε ή πολλές μαύρες σκιές που κινούνταν είτε απ' τα αριστερά προς τα δεξιά είτε απ΄τα δεξιά προς τ' αριστερά ή ίσια προς τα πάνω. Φάνταζε σαν παχύ μαύρο ψάρι, ένα γιγάντιο ψάρι. Σα να πετούσε στον αέρα ένας τεράστιος ξιφίας. Με απορρόφησε το απόκοσμο θέαμα. Μετά φοβήθηκα. Ήταν πια πολύ σκοτεινά για να κοιτάζω τις φυλλωσιές, όμως ξεχώριζα ακόμη τις φευγαλέες μαύρες σκιές.
"Τι είναι αυτό, δον Χουάν;", ρώτησα. "Βλέπω παντού γύρω μου σκιές, σκιές που ξεγλιστρούν".
"Α, είναι το σύμπαν στην ολότητά του", απάντησε. "Ασύγκριτο, μη γραμμικό, πέρα από το βασίλειο της σύνταξης. Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού ήταν οι πρώτοι που διέκριναν αυτές τις φευγαλέες σκιές, κι έτσι παρακολούθησαν τις κινήσεις τους. Τις είδαν όπως τις βλέπεις κι εσύ, και τις "είδαν" επίσης σαν ενέργεια που ρέει στο σύμπαν. Και ανακάλυψαν κάτι υπερβατικό".
Σώπασε και με κοίταξε. Οι παύσεις του ήταν πολύ καίριες. Σώπαινε πάντα όταν εγώ ένιωθα να κρέμομαι από μια κλωστή.
"Τι ανακάλυψαν, δον Χουάν;" ρώτησα.
"Ανακάλυψαν πως έχουμε έναν ισόβιο σύντροφο", απάντησε με όση σαφήνεια μπορούσε. "Ένα αρπακτικό, που ανέβηκε από τα βάθη του κόσμου και πήρε τον έλεγχο της ζωής μας. Τα ανθρώπινα όντα είναι αιχμάλωτοί του. Τούτο το αρπακτικό, που είναι πολλοί άρπαγες μαζί, είναι κύριος και αφέντης μας. Μας έκανε υπάκουους, αβοήθητους. Όταν πάμε να διαμαρτυρηθούμε, καταπνίγει τις διαμαρτυρίες μας. Κι όταν θελήσουμε να δράσουμε ανεξάρτητα, απαιτεί να μη δράσουμε καθόλου."
Το σκοτάδι είχε βαθύνει πολύ γύρω μας, κάτι που έμοιαζε να περιορίζει κάθε εξωτερίκευση των συναισθημάτων ή των σκέψεων μου. Αν ήταν μέρα και είχε φως, θα είχα σκάσει στα γέλια. Στα σκοτεινά όμως ένιωθα εξαιρετικά επιφυλακτικός.
"Είναι πίσσα σκοτάδι γύρω μας" είπε ο δον Χουάν. "Αν κοιτάξεις όμως με την άκρη του ματιού σου, θα δεις ακόμη και τώρα φευγαλέες σκιές να χοροπηδούν παντού."
Είχε δίκιο φυσικά. Μπορούσα ακόμη να τις δω. Τα πηγαινέλα τους μου έφεραν ζάλη. Ο δον Χουάν άναψε το φως, κι αυτή του η κίνηση φάνηκε να διαλύει τα πάντα.
"Έφτασες, με τις δικές σου δυνάμεις μονάχα, σ' αυτό που οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού θεωρούσαν ζήτημα ύψιστης σπουδαιότητας", μου είπε ο δον Χουάν. "Το γυροφέρνω τόση ώρα για να σου πω ότι κάτι μας κρατά αιχμάλωτους. Κι είμαστε όντως αιχμάλωτοι, δεσμώτες! Αυτό ήταν ένα ενεργειακό γεγονός για τους σαμάνους του αρχαίου Μεξικού.
"Και γιατί μας κυρίευσε αυτό το αρπακτικό με τον τρόπο που μου περιγράφεις, δον Χουάν;" τον ρώτησα. "Κάποια λογική εξήγηση θα υπάρχει."
"Υπάρχει μια εξήγηση", μου αποκρίθηκε τότε σοβαρά. "Και είναι η απλούστερη εξήγηση στον κόσμο. Αυτές οι οντότητες μας κυρίευσαν επειδή είμαστε η τροφή τους και μας απομυζούν ανελέητα γιατί είμαστε τα μέσα συντήρησής τους. Κι όπως εμείς εκτρέφουμε κοτόπουλα σε ορνιθοτροφεία, έτσι και τα αρπακτικά εκτρέφουν εμάς σε "ανθρωποτροφεία". Έτσι έχουν πάντα άφθονο φαγητό."
Ένιωσα το κεφάλι μου να τραντάζεται πέρα δώθε. Δεν μπορούσα να εκφράσω αυτό το βαθύ αίσθημα ανησυχίας και δυσφορίας, αλλά το κορμί μου ανέλαβε να το φέρει στην επιφάνεια. Άρχισα άθελά μου να τρέμω σύγκορμος.
"Όχι, όχι, όχι!" άκουσα τον εαυτό μου να κραυγάζει. "Είναι παράλογο, δον Χουάν. Είναι τερατώδες αυτό που λες. Απλώς δεν μπορεί να είναι αλήθεια, για τους μάγους, τους κοινούς ανθρώπους ή οποιονδήποτε άλλο!"
"Γιατί όχι;" έκανε ήρεμα ο δον Χουαν. "Γιατί όχι; Επειδή σε εξοργίζει;"
"Ναι, με εξοργίζει!" απάντησα αμέσως. "Αυτοί οι ισχυρισμοί είναι τερατώδεις!"
"Καλά", μου είπε, "όμως δεν τα άκουσες όλα ακόμη. Περίμενε λίγο, να δεις πώς θα νιώσεις. Θα σε βομβαρδίσω. Θα κάνω δηλαδή στο μυαλό σου τρομακτικές επιθέσεις, ασύλληπτες εφόδους. Και μη θαρρείς πως μπορείς να σηκωθείς και να φύγεις, γιατί είσαι εγκλωβισμένος. Όχι γιατί σε κρατάω εγώ αιχμάλωτο, αλλά επειδή υπάρχει κάτι μέσα σου που θα σε εμποδίσει να φύγεις, ενώ ένα άλλο κομμάτι σου θα γίνει αληθινά έξω φρενών. Γι' αυτό, θωράκισε τον εαυτό σου!"
Υπήρχε μέσα μου κάτι, το ένιωθα, που ήταν μια σφοδρή επιθυμία αυτοτιμωρίας. Ο δον Χουάν είχε δίκιο. Για τίποτα στον κόσμο δε θα έφευγα απο κει. Αυτό βέβαια δε σήμαινε κιόλας, πως μ' άρεσαν οι ανοησίες που ξεστόμιζε.
"Κάνω έκκληση στο αναλυτικό σου μυαλό", είπε ο δον Χουάν. "Σκέψου για μια στιγμή και πες μου. Πώς εξηγείς την αντίφαση ανάμεσα στη νοημοσύνη του ανθρώπου που μηχανεύεται, οργανώνει και κατασκευάζει και την ηλιθιότητα των συστημάτων των πεποιθήσεων και δοξασιών του ή την ηλιθιότητα της αντιφατικής συμπεριφοράς του; Οι μάγοι πιστεύουν ότι τα αρπακτικά μας έχουν δώσει τα συστήματα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε, τις ιδέες για το καλό και το κακό, τα κοινωνικά μας ήθη. Τα αρπακτικά είναι που δημιούργησαν τις ελπίδες και τις προσδοκίες μας, το όραμα της επιτυχίας, τον εφιάλτη της αποτυχίας. Αυτά τα αρπακτικά μας έδωσαν την πλεονεξία, την απληστία και τη δειλία μας. Είναι τα αρπακτικά αυτά που μας κάνουν αυτάρεσκους, κοινότοπους κι εγωπαθείς."
"Μα πώς μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά, δον Χουάν;" τον ρώτησα, ενώ τα λόγια του μ' είχαν θυμώσει ακόμη περισσότερο. "Τι κάνουν δηλαδή; Τα ψυθιρίζουν στ' αφτί μας όλα αυτά όταν κοιμόμαστε;"
"Όχι, δεν το κάνουν έτσι. Αυτό είναι βλακώδες!" απάντησε χαμογελώντας ο δον Χουάν. "Είναι απείρως πιο ικανά και συγκροτημένα. Για να μας κρατούν υπάκουους, μειλίχιους κι ανίσχυρους, τα αρπακτικά χρησιμοποιούν ένα καταπληκτικό τέχνασμα - καταπληκτικό από άποψη στρατηγικής, φυσικά. Είναι ένα φριχτό τέχνασμα για όσους το υφίστανται. Μας έδωσαν το μυαλό τους. Μ' άκουσες; Τα αρπακτικά μας έδωσαν το μυαλό τους, που έγινε και δικό μας. Το μυαλό των αρπακτικών είναι ταραγμένο, αντιφατικό, σκυθρωπό, πλημμυρισμένο από το φόβο μην αποκαλυφθεί από στιγμή σε στιγμή.
"Ξέρω πως μολονότι δεν πείνασες ποτέ", συνέχισε, "ανησυχείς για το πώς θα εξασφαλίσεις την τροφή σου, κάτι που δεν είναι παρά η ανησυχία του αρπακτικού, που φοβάται μήπως ανά πάσα στιγμή αποκαλυφθεί το τέχνασμά του και του αρνηθούν την τροφή που έχει τόση ανάγκη. Μέσω του ανθρώπινου νου, που άλλωστε είναι ο δικός τους νους, τα αρπακτικά εισάγουν στη ζωή των ανθρώπινων όντων οτιδήποτε τα εξυπηρετεί. Με τον τρόπο αυτό κατορθώνουν να αποκτήσουν λίγη ασφάλεια, που λειτουργεί σαν ασπίδα απέναντι στο φόβο τους".
"Δεν είναι ότι δεν μπορώ να δεχτώ τη φαινομενική αξία όσων λες, δον Χουάν" είπα. "Θα μπορούσα, αλλά υπάρχει κάτι τόσο αηδιαστικό σ' αυτό τον ισχυρισμό, που με απωθεί και με αναγκάζει να κρατήσω αντίθετη στάση, να επιχειρήσων να σε αντικρούσω. Αν είναι αλήθεια πως μας τρώνε, πώς το κάνουν;"
Ένα πλατύ χαμόγελο απλώθηκε στο πρόσωπό του. Ήταν πολύ ευχαριστημένος. Μου εξήγησε ότι οι μάγοι "βλέπουν" τα ανθρώπινα όντα σαν παράξενες, φωτεινές σφαίρες ενέργειας, που καλύπτονται ολόκληρες από ένα λαμπερό περίβλημα, κάτι σαν λούστρο, σαν επίχρισμα που εφαρμόζει σφιχτά στο κουκούλι της ενέργειάς τους. Συνέχισε λέγοντας πως αυτό το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι που καταναλώνουν τα αρπακτικά, και πως όταν ένα ανθρώπινο ον φτάσει στην ενηλικίωση, το μόνο που απομένει από αυτό το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι μια στενή λωρίδα που φτάνει από το έδαφος ως τις άκρες των δαχτύλων των ποδιών. Αυτή η λωρίδα επιτρέπει στην ανθρωπότητα να επιζήσει, μόλις και μετά βίας.
Σαν να 'βλεπα όνειρο, άκουσα το δον Χουάν Μάτους να μου εξηγεί ότι, απ' όσο ήξερε, ο άνθρωπος είναι το μοναδικό είδος που διαθέτει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης έξω από το φωτεινό του κουκούλι. Γίνεται επομένως εύκολο θύμα μιας διαφορετικής επίγνωσης όπως είναι η σκληρή επίγνωση του αρπακτικού.
Στη συνέχεια έκανε την πιο δυσοίωνη δήλωση που είχα ακούσει ποτέ από τα χείλη του. Μου είπε ότι αυτή η στενή λωρίδα επίγνωσης αποτελεί τον πυρήνα της αυτοανάκλασης, όπου εγκλωβίζεται αμετάκλητα ο άνθρωπος. Με τον επιδέξιο χειρισμό της αυτοανάκλασης, της μοναδικής λάμψης επίγνωσης που αφήνουν στον άνθρωπο, τα αρπακτικά δημιουργούν αναλαμπές επίγνωσης, τις οποίες στη συνέχεια καταναλώνουν με αδίστακτο, ληστρικό τρόπο. Μας φορτώνουν με ανόητα προβλήματα που αναγκάζουν εκείνες τις αναλαμπές επίγνωσης να γεννηθούν, και καταρθώνουν μ' αυτό τον τρόπο να μας κρατούν ζωντανούς, ώστε να μπορούν να τρέφονται από την ενεργειακή αναλαμπή των ψευδοανησυχιών μας.
Σε όσα έλεγε ο δον Χουάν θα πρέπει να υπήρχε κάτι τόσο συντριπτικό, που ένιωσα πραγματικά να ανακατεύομαι.
Μετά από μια μικρή παύση, αρκετή για να προλάβω να συνέλθω, τον ρώτησα: "Γιατί όμως τόσο οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού όπως κι όλοι οι σύγχρονοι σαμάνοι, μολονότι "βλέπουν" τα αρπακτικά δεν κάνουν τίποτα γι' αυτό;"
"Δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσαμε να κάνουμε γι' αυτό εσύ ή εγώ" μου απάντησε θλιμμένα. "Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποκτήσουμε αυτοπειθαρχία και να τη φτάσουμε σ' ένα σημείο όπου δε θα μπορούν να μας αγγίξουν. Πώς μπορείς να ζητήσεις από τους συνανθρώπους σου να ακολουθήσουν μια τόσο αυστηρή αυτοπειθαρχία; Θα σε περιγελάσουν και θα σε γελοιοποιήσουν, ενώ οι πιο επιθετικοί θα σε μαυρίσουν στο ξύο. Κι όχι τόσο επειδή δε θα σε πιστέψουν. Κάπου στα βάθη κάθε ανθρώπινου όντος υπάρχει η προγονική γνώση της ύπαρξης των αρπακτικών, το ξέρουν και τα σπλάχνα σου".
Ο αναλυτικός μου νους ταλαντευόταν πέρα δώθε σαν γιο γιο. Απομακρυνόταν, επέστρεφε, και πάλι απομακρυνόταν, και πάλι επέστρεφε. Μέσα στα σπλάχνα μου πράγματι γνώριζα κάτι. Ό,τι κι αν ήταν αυτό που ο δον Χουάν υποστήριζε, ήταν παράλογο, απίστευτο. Κι από την άλλη, την ίδια στιγμή, ήταν ό,τι πιο λογικό, ό,τι πιο απλό στον κόσμο. Εξηγούσε κάθε ανθρώπινη αντίφαση που μπορούσα να σκεφτώ. Αλλά πώς ήταν δυνατό να τα πάρει κανείς στα σοβαρά όλα αυτά; Ο δον Χουάν μ' έσπρωχνε στο διάβα μιας χιονοστιβάδας που μπορούσε να με παρασύρει και να χαθώ για πάντα.
Ένιωσα ξανά μια απειλητική αίσθηση να με κατακλύζει. Δεν πήγαζε από μέσα μου, συνδεόταν ωστόσο μαζί μου. Ο δον Χουάν έκανε, με κάποιο μυστήριο τρόπο, κάτι μέσα μου, θετικό και τρομερά αρνητικό ταυτόχρονα. Το αισθάνθηκα σαν προσπάθεια να κόψει μια λεπτή μεμβράνη που έμοιαζε κολλημένη πάνω μου. Τα μάτια του ήταν καρφωμένα στα δικά μου, ορθάνοιχτα. Μετά απομάκρυνε το βλέμμα του κι άρχισε να μιλά χωρίς να κοιτά πια προς το μέρος μου.
"Όποτε σε βασανίζουυν επικίνδυνα οι αμφιβολίες σου" μου είπε "κάνε κάτι πρακτικό γι αυτό. Σβήσε το φως. Διαπέρασε το σκοτάδι. Ανακάλυψε τι μπορείς να δεις."
Σηκώθηκε να σβήσει τα φώτα. Τον εμπόδισα.
"Όχι, όχι", είπα, "μη σβήσεις τα φώτα. Είμαι μια χαρά".
Αισθάνθηκα τότε τον πολύ ασυνήθιστο για μένα φόβο του σκότους. Και μόνο με τη σκέψη του σκοταδιού, μου κόπηκε η ανάσα. Μέσα στα σπλάχνα μου πράγματι γνώριζα κάτι, αλλά δεν τολμούσα να το αγγίξω ή να το βγάλω στην επιφάνεια, με τίποτα!
"είδες τις φευγαλέες σκιές πάνω στα δέντρα", είπε ο δον Χουάν γέρνοντας πίσω στο κάθισμά του."Αυτό είναι καλό. Θα 'θελα όμως να τις δεις και μέσα σε τούτο το δωμάτιο. Δε θα "δεις" τίποτα. Θα αντιληφθείς απλώς φευγαλέες σκιές. Διαθέτεις αρκετή ενέργεια γι' αυτό."
Φοβήθηκα πως ο δον Χουάν θα σηκωνόταν τελικά να σβήσει τα φώτα - κι έτσι έγινε. Δύο δευτερόλεπτα αργότερα ούρλιαζα σαν τρελός. Κι όχι μόνο έπιασε το μάτι μου αυτές τις φευγαλέες εικόνες, αλλά τις άκουσα κιόλας να βουϊζουν στ' αυτιά μου. Τότε ο δον Χουάν διπλώθηκε από τα γέλια κι άναψε ξανά τα φώτα.
"Τι ασταθής χαρακτήρας!" αναφώνησε. "Απόλυτα σκεπτικιστής από τη μια κι απόλυτα πραγματιστής από την άλλη. Πρέπει να επιλύσεις αυτή την εσωτερική σου σύγκρουση. Διαφορετικά, θα φουσκώσεις σαν μπαλόνι και θα σκάσεις!"
Ο δον Χουάν συνέχισε να χώνει το μαχαίρι του όλο και πιο βαθιά. "Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού", μου είπε, "είδαν" τα αρπακτικά. Τα ονόμασαν "ιπτάμενους" επειδή κάνουν βουτιές στον αέρα. Δεν είναι όμορφο θέαμα. Μεγάλες, αδιαπέραστες σκιές που σκίζουν τον αέρα' και μετά προσγειώνονται βαριά στο έδαφος . Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού προβληματίστηκαν πολύ για το πότε εμφανίστηκαν στη γη. Είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος κάποτε ήταν ένα τέλειο ον, ικανό να επιτελέσει άθλους επίγνωσης που στις μέρες μας έχουν τη μορφή μύθων και θρύλων. Κι έπειτα όλα χάθηκαν κι έχουμε τώρα έναν άνθρωπο σε καταστολή."
Ήθελα να θυμώσω μαζί του, να τον αποκαλέσω παρανοϊκό, όμως, με κάποιο τρόπο, η αίσθηση του σωστού και του λάθους, η ηθική μου, που συνήθως απλωνόταν κάτω ακριβώς από την επιφάνεια της ύπαρξής μου, δε βρισκόταν εκεί. Κάτι μέσα μου είχε ξεπεράσει πια την αγαπημένη μου ερώτηση, μια ερώτηση που έκανα συχνά στον εαυτό μου: Κι αν είναι αλήθεια όλα όσα λέει; Τη στιγμή εκείνη, εκείνη τη νύχτα, ένιωσα στα βάθη της καρδιάς μου πως ό,τι μου έλεγε ήταν αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα, και με ανάλογη ένταση, πίστευα πως όσα μου έλεγε ήταν καθαρές ανοησίες.
"Τι λες τώρα, δον Χουάν;" τον ρώτησα άψυχα, ανήμπορος να ανασάνω από τον κόμπο που μου έσφιγγε το λαιμό.
"Αυτό που σου λέω είναι πως δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάποια συνηθισμένα αρπακτικά. Είναι πολύ έξυπνα, πολύ συγκροτημένα. Χρησιμοποιούν πολύ μεθοδικά το σύστημα που θα μας εξουδετερώσει. Ο άνθρωπος, το μαγικό ον που προορίζεται να γίνει, παύει να είναι πλάσμα μαγικό. Δεν είναι παρά ένα κομμάτι κρέας. Δεν υπάρχουν πια άλλα όνειρα γι' αυτόν, πέρα από τα όνειρα ενός ζώου αναθρεμμένου για να γίνει κάποτε ένα κομμάτι κρέας: κοινότοπα, συμβατικά, ηλίθια."
Τα λόγια του μου προκάλεσαν μια αλλόκοτη σωματική αντίδραση, κάτι σαν ναυτία. Ήταν σα να άρχιζε πάλι το στομάχι μου να σφίγγεται. Αλλά η αίσθηση της ναυτίας έμοιαζε να έρχεται από τα βάθη της ύπαρξής μου, από το μεδούλι μου. Μ' έπιασαν σπασμοί.Ο δον Χουάν με γράπωσε με δύναμη από τους ώμους και με τράνταξε. Ένιωθα το λαιμό μου να ταλαντεύεται. Το τράνταγμά του με ηρέμησε αμέσως, κι ένιωσα να ανακτώ κάπως τον αυτοέλεγχό μου.
"Τα αρπακτικά" είπε ο δον Χουάν, "που είναι ανόργανα όντα, φυσικά, δεν είναι εντελώς απρόσιτα στο βλέμμα μας, όπως τα υπόλοιπα ανόργανα όντα. Νομίζω πως τα βλέπουμε όταν είμαστε παιδιά, αλλά επειδή είναι τόσο φριχτά προτιμούμε να μην τα σκεφτόμαστε καν. Τα παιδιά βέβαια θα μπορούσαν να συνεχίσουν να τα κοιτούν, αλλά όλοι οι μεγαλύτεροι τα αποτρέπουν.
Η μόνη εναλλακτική λύση που έχει μείνει για την ανθρωπότητα", συνέχισε, "είναι η αυτοπειθαρχία. Αυτή είναι το μοναδικό αποτρεπτικό μέσο. Όταν μιλάω όως για αυτοπειθαρχία δεν εννοώ κάποια σκληρή, επαναλαμβανόμενη διαδικασία. Δεν εννοώ δηλαδή να ξυπνά κανείς στις πεντέμισι και να ρίχνει παγωμένο νερό πάνω του μέχρι να μελανιάσει. Οι μάγοι αντιλαμβάνονται την αυτοπειθαρχία ως ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς με αταραξία τις πιθανότητες που δεν προβλέπουν οι προσδοκίες μας. Γι' αυτούς η αυτοπειθαρχία είναι τέχνη: η τέχνη να αντιμετωπίζει κανείς το άπειρο χωρίς να κάνει πίσω, όχι επειδή είναι δυνατός και σκληροτράχηλος, αλλά επειδή διακατέχεται από δέος."
"Πώς γίνεται αποτρεπτικό μέσο η αυτοπειθαρχία των μάγων;"
"Οι μάγοι λένε ότι αυτοπειθαρχία κάνει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης δυσάρεστο στη γεύση των ιπτάμενων", απάντησε ο δον Χουάν, εξετάζοντας προσεκτικά το πρόσωπό μου, σα να αναζητούσε κάποια αδιόρατη έκφραση δυσπιστίας. "Με αποτέλεσμα τα αρπακτικά να σαστίζουν. Ένα λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης που δεν μπορεί να φαγωθεί δεν αποτελεί μέρος της γνώσης τους, υποθέτω. Κι αφού σαστίσουν, δεν τους μένει άλλη διέξοδος παρά να αποφύγουν τη συνέχιση της μιαρής αποστολής τους.
Αν τα αρπακτικά δε φάνε για ένα διάστημα το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσής μας", συνέχισε να μου εξηγεί, "τότε αυτό εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Υπεραπλουστεύοντας το θέμα, μπορώ να πω ότι οι μάγοι, μέσω της αυτοπειθαρχίας τους, απωθούν τα αρπακτικά όσο για να μπορέσει το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης τους να αναπτυχθεί και να ξεπεράσει το επίπεδο των δαχτύλων των ποδιών τους. Από τη στιγμή που το ξεπερνά, επανέρχεται στο φυσιολογικό του μέγεθος. Οι σαμάνοι του αρχαίου Μεξικού συνήθιζαν να λένε ότι το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσης είναι όπως ένα δέντρο. Αν δεν κλαδευτεί, μεγαλώνει και φτάνει στο φυσικό του μέγεθος και όγκο. Κι όσο η επίγνωση φτάνει σε επίπεδα ανώτερα από εκείνο των ποδιών, καθίστανται φυσικά ή αυτονόητα τρομακτικά αντιληπτικά τεχνάσματα.
Το μεγαλειώδες τέχνασμα εκείνων των μάγων των αρχαίων χρόνων, ήταν να επιβαρύνουν με αυτοπειθαρχία το νου των ιπτάμενων. Διαπίστωσαν πως όταν καταπονούσαν με την εσωτερική σιωπή το νου των ιπτάμενων, ο ξένος καταπατητής τρεπόταν σε φυγή, βεβαιώνοντάς τους απόλυτα ότι η εντύπωσή τους πως ο νους έχει αλλότρια προέλευση ήταν σωστή. Ο ξένος καταπατητής επιστρέφει ωστόσο, σε διαβεβαιώ, αλλά έχει λιγότερη δύναμη, και ξεκινά μια διαδικασία όπου η διαφυγή του νου των ιπτάμενων καταντά συνηθισμένη υπόθεση, ώσπου μια μέρα χάνεται οριστικά. Μια θλιβερή μέρα, πράγματι! Είναι η μέρα που πρέπει να βασιστείς στα δικά σου εφόδια, που είναι σχεδόν μηδαμινά. Δεν υπάρχει κανείς να σου πει τι πρέπει να κάνεις. Δεν υπάρχει κανένας νους αλλότριας προέλευσης να σου υπαγορεύσει τις ανοησίες στις οποίες είσαι συνηθισμένος.
Ο δάσκαλός μου, ο ναγουάλ Χουλιάν, συνήθιζε να προειδοποιεί όλους τους μαθητές του ότι αυτή είναι η σκληρότερη μέρα στη ζωή ενός μάγου, αφού το αληθινό μυαλό που ανήκει σε μας, το σύνολο των εμπειριών μας, μετά από μια ολόκληρη ζωή κατοχής, έχει γίνει ντροπαλό, ανασφαλές και πανούργο. Προσωπικά θα έλεγα πως η πραγματική μάχη των μάγων ξεκινά εκείνη τη στιγμή. Τα υπόλοιπα είναι απλή προετοιμασία."
Αναστατώθηκα πραγματικά. Ήθελα να μάθω περισσότερα, ωστόσο ένα παράξενο αίσθημα κραύγαζε μέσα μου να σταματήσω. Υπαινισσόταν ζοφερές συνέπειες και τιμωρίες, ήταν κάτι σαν την οργή του Θεού που πρόκειται να πέσει πάνω μου, επειδή πήγα να σκαλίσω κάτι που ο ίδιος ο Θεός έχει καλύψει μ' ένα πέπλο. Έκανα τεράστια προσπάθεια για να επιτρέψω στην περιέργειά μου να νικήσει.
"Τι....τι....εννοείς", άκουσα τον εαυτό μου τραυλίζει, "όταν μιλάς για καταπόνηση του νου των ιπτάμενων;"
"Η αυτοπειθαρχία καταπονεί αφάνταστα τον ξένο νου", απάντησε. "Οπότε, μέσω της αυτοπειθαρχίας τους, οι μάγοι συντρίβουν τον ξένο καταπατητή"
Με συντάραξαν τα λόγια του. Πίστεψα πως είτε είχε παραφρονήσει είτε μου μιλούσε για κάτι τόσο φοβερό, που μου πάγωνε το αίμα. Πρόσεξα ωστόσο πόσο γρήγορα ανασυγκρότησα την ενέργειά μου για να αρνηθώ ό,τι μου είχε πει. Ξέσπασα σε γέλια, ύστερα από μια στιγμή πανικού, λες και ο δον Χουάν μου 'χε πει κανένα ανέκδοτο. "Αχ, δον Χουάν", άκουσα τον εαυτό μου να λέει, "είσαι αδιόρθωτος!"
Ο δον Χουάν φάνηκε να καταλαβαίνει αυτό που αισθανόμουν. Κούνησε το κεφάλι και ύψωσε τα μάτια στον ουρανό, σε μια κίνηση κωμικής απόγνωσης.
"Είμαι τόσο αδιόρθωτος", μου είπε, "που σκοπεύω να δώσω στο νου των ιπτάμενων, τον οποίο κουβαλάς μέσα σου, ένα ακόμη πλήγμα. Θα σου αποκαλύψω ένα από τα πιο εκπληκτικά μυστικά της μαγείας. Θα σου περιγράψω ένα εύρημα που οι μάγοι χρειάστηκαν χιλιάδες χρόνια να το επιβεβαιώσουν και να του προσδώσουν στερεότητα."
Με κοίταξε κι έπειτα μου χαμογέλασε μοχθηρά. "Ο νους των ιπτάμενων το βάζει για πάντα στα πόδια", μου είπε, "όταν ο μάγος καταφέρει να αρπαχτεί από την παλμική δύναμη που μας συγκρατεί ως σύμφυρμα ενεργειακών πεδίων. Αν μπορέσει να διατηρήσει για αρκετή ώρα αυτή την πίεση, ο νους των ιπτάμενων φεύγει νικημένος. Κι αυτό ακριβώς θα κάνεις κι εσύ: θα κρατηθείς από την ενέργεια που σε συγκροτεί."
Είχα την πιο ακατανόητη αντίδραση που μπορούσα να φανταστώ. Κάτι κυριολεκτικά δονήθηκε μέσα μου, σαν να το τράνταζαν, σαν να δέχτηκε ένα χτύπημα, και μπήκα σε μια κατάσταση αδικαιολόγητου φόβου, που συσχέτισα αμέσως με τις θρησκευτικές μου καταβολές.
Ο δον Χουάν με κοιτούσε από την κορυφή ως τα νύχια.
"Φοβάσαι την οργή του Θεού,ε;" είπε. "Ησύχασε, δεν είναι δικός σου φόβος. Είναι φόβος των ιπτάμενων, γιατί ξέρουν πως θα κάνεις ακριβώς ό,τι σου λέω".
Τα λόγια του δε με καθησύχασαν διόλου. Ένιωθα χειρότερα. Σπασμοί με τάραζαν, κυριολεκτικά, χωρίς να μπορώ να τους σταματήσω.
"Μην ανησυχείς", μου είπε ήρεμα ο δον Χουάν. "Ξέρω στα σίγουρα πως αυτές οι κρίσεις εξασθενούν πολύ γρήγορα. Ο νους των ιπτάμενων δε διαθέτει την παραμικρή αυτοσυγκέντρωση."
Όλα σταμάτησαν ύστερα από ένα λεπτό, όπως είχε προβλέψει ο δον Χουάν. Το να πει κανείς ότι είχα μείνει άναυδος θα ήταν ευφημισμός. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου, με τον δον Χουάν ή μονάχος, που δεν ήξερα πού πατούσα. Ήθελα να σηκωθώ από την πολυθρόνα, να περπατήσω λίγο, αλλά ήμουν έντρομος. Είχα διατυπώσει μέσα μου ένα σωρό λογικούς ισχυρισμούς, μα έτρεμα ταυτόχρονα από έναν παιδιάστικο φόβο. Άρχισα να ανασαίνω βαθιά, ενώ κρύος ιδρώτας έλουζε ολόκληρο το κορμί μου. Είχα κατά κάποιο τρόπο εξαπολύσει εναντίον μου το πιο θεοκατάρατο θέαμα:κατάμαυρες φευγαλέες σκιές που χοροπηδούσαν παντού γύρω μου, όπου κι αν στρεφόμουν.
Σφάλισα τα μάτια κι έγειρα το κεφάλι στο μπράτσο της πολυθρόνας. "Δεν ξέρω πού να στραφώ, δον Χουάν", είπα. "Απόψε κατάφερες στ' αλήθεια να με κάνεις να χαθώ".
"Διχάζεσαι από μια εσωτερική σύγκρουση", μου είπε ο δον Χουάν. "Βαθιά μέσα σου ξέρεις πως είσαι ανίκανος να αρνηθείς τη συμφωνία που ορίζει ότι ένα αδιάσπαστο κομμάτι σου, το λαμπερό περίβλημα της επίγνωσής σου, πρόκειται να χρησιμεύσει ως ακατάληπτη τροφή σε ακατάληπτες, φυσικά, οντότητες. Κι ένα κομμάτι σου θα εναντιωθεί μ' όλη του τη δύναμη σ' αυτή την κατάσταση.
Η επανάσταση των μάγων", συνέχισε, "συνίσταται στο ότι αρνούνται να τιμήσουν συμφωνίες στις οποίες δεν είχαν την παραμικρή συμμετοχή. Κανείς δε με ρώτησε ποτέ αν θα δεχόμουν να καταναλωθώ από όντα με διαφορετικό είδος επίγνωσης. Οι γονείς μου μ' έφεραν απλώς σε τούτο τον κόσμο για να γίνω τροφή, όπως κι οι ίδιοι, και η ιστορία τελειώνει κάπου εδώ."
........
Όσο πιο πολύ συλλογιζόμουν τα λόγια του, κι όσο παρατηρούσα και συζητούσα με τον εαυτό μου και τους συνανθρώπους μου, τόσο πιο έντονη γινόταν η πεποίθηση πως υπήρχε όντως κάτι που μας έκανε ανίκανους για κάθε δραστηριότητα, αλληλεπίδραση ή σκέψη που να μην εστιαζόταν αποκλειστικά στο εγώ του καθενός. Μέλημά μου, όπως και μέλημα όποιου γνώριζα ή συναναστρεφόμουν, ήταν ο εαυτός του. Κι όπως αδυνατούσα να βρω κάποια εξήγηση για αυτή την καθολική ομοιογένεια, άρχισα να πιστεύω πως ο συλλογισμός του δον Χουάν ήταν ο καταλληλότερος τρόπος ερμηνείας του φαινομένου.
Προχώρησα όσο βαθύτερα μπορούσα στην ανάγνωση κειμένων σχετικών με μύθους και θρύλους. Κι όσο διάβαζα, τόσο περισσότερο καταλάβαινα ότι βίωνα κάτι πρωτόγνωρο: Όλα τα βιβλία που διάφασα αποτελούσαν ερμηνείες μύθων και θρύλων. Σε καθένα απ' αυτά ήταν πρόδηλος ένας ομοιογενής νους. Μπορεί το λογοτεχνικό ύφος να διέφερε, αλλά το κίνητρο πίσω από τις λέξεις ήταν το ίδιο. Παρότι το θέμα ήταν κάτι τόσο αφηρημένο όσο οι μύθοι και οι θρύλοι, οι συγγραφείς κατόρθωναν πάντα να εισάγουν αναφορές στους εαυτούς τους. Το ομοιογενές κίνητρο κρυβόταν πίσω απ'΄το διαφορετικό δεδηλωμένο θέμα του κάθε βιβλίου - αν όμως κάποιος έψαχνε, θα το έβρισκε. Ποτέ άλλοτε δεν το είχα νιώσει αυτό, ποτέ πριν δεν το είχα αντιληφθεί.
.........
"Δε σ' έχει εγκαταλείψει ακόμα ο νους των ιπτάμενων", είπε ο δον Χουάν. "Έχει πληγωθεί βαριά, όμως αυτό δεν τον εμποδίζει να βάζει τα δυνατά του για να αποκαταστήσει ξανά τις σχέσεις του μαζί σου. Αλλά κάτι μέσα σου έχει δεχτεί ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα. Οι ιπτάμενοι το ξέρουν αυτό. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι ότι ο νους των ιπτάμενων μπορεί να σε νικήσει αν καταφέρει να σε κουράσει και να σε αναγκάσει να παραιτηθείς παίζοντας με την αντίφαση ανάμεσα στο τι λέει εκείνος και στο τι λέω εγώ.
Βλέπεις, ο νους των ιπτάμενων δεν έχει κανένα ανταγωνιστή", συνέχισε. "Όταν προτείνει κάτι, συμφωνεί με τη δική του πρόταση και σε οδηγεί να πιστέψεις πως έχεις κάνει κάτι αξιόλογο. Ο νους των ιπτάμενων θα σου πει πως ό,τι κι αν λέει ο δον Χουάν είναι καθαρές ανοησίες, και μετά ο ίδιος αυτός νους θα συμφωνήσει με τη δική του πρόταση. "Ναι, φυσικά είναι ανοησίες", θα πεις εσύ. Έτσι καταφέρνουν να μας επιβάλλονται.
Οι ιπτάμενοι είναι ουσιώδες μέρος του σύμπαντος", μου εξήγησε, "και πρέπει να τους εκλαμβάνουμε όπως είναι - οντότητες φοβερές, τερατώδεις. Οι ιπτάμενοι είναι το μέσο με το οποίο μας δοκιμάζει το σύμπαν.
Είμαστε οι ενεργειακοί εξερευνητές που δημιουργεί το σύμπαν", συνέχισε σαν να είχε ξεχάσει την παρουσία μου. "Κι επειδή ακριβώς διαθέτουμε ενέργεια με επίγνωση, είμαστε το μέσο με το οποίο το σύμπαν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του. Οι ιπτάμενοι είναι μια σκληρή αμφισβήτηση, μια ανελέητη πρόκληση. Δεν είναι δυνατό να εκληφθούν ως τίποτα άλλο. Αν καταφέρουμε να το αντιληφθούμε αυτό, το σύμπαν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε.
......
"Η αλλόκοτη ιδέα", είπε αργά, ζυγιάζοντας την επίδραση των λόγων του, "είναι ότι κάθε ανθρώπινο ον σ' αυτή τη γη φαίνεται να έχει τις ίδιες αντιδράσεις, τις ίδιες σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα. Λίγο πολύ, όλοι δείχνουν να ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο στα ίδια ερεθίσματα. Αυτές οι αντιδράσεις μοιάζουν κάπως θολές εξαιτίας της γλώσσας που μιλούν οι άνθρωποι, αλλά αν αφαιρέσουμε αυτό το επίχρισμα είναι οι ίδιες αντιδράσεις που βασανίζουν κάθε ανθρώπινο ον στη γη. Θα 'θελα να ενδιαφερθείς γι' αυτό το θέμα, ως κοινωνικός επιστήμονας φυσικά, και να δεις αν θα μπορούσες να εξηγήσεις τυπικά μια τέτοια ομοιογένεια".
............
απόσπασμα από το βιβλίο του Carlos Castaneda "η ενεργός πλευρά του απείρου", εκδ.Λιβάνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου